Kategoria: kimika

aditibo

1.  (kimika)  izena · Beste substantzia bati gehitzen zaion substantzia edo gai, haren propietateak hobetu edo hari ezaugarri jakin batzuk emate aldera.

adizio-erreakzio

1.  (kimika)  izena · Kimika organikoan, erreaktiboen atomo guztiek konposatu berri bat sortzen duten erreakzio kimikoa.

adsorbatu

1.  (kimika) (fisika)  aditza · Adsortzio izeneko prozesua garatu edo gertatu.

2.  (kimika) (fisika)  izena · Adsortzioaren prozesuan, adsorbatzailearen gainazalean itsatsirik geratzen den gaia.

adsorbatzaile

1.  (kimika) (fisika)  izena · Adsortzioaren prozesuan, gas, likido edo disolbatutako solido baten partikulak bere gainazalean hartzen dituen gaia.

adsortzio

1.  (kimika) (fisika)  izena · Gorputz batek bere gainazalean gas, likido edo disolbatutako solido bateko partikulak itsasteko prozesua eta horren ondorioa.

aerogel

1.  (kimika)  izena · Gel baten antzeko material oso arina, non likidoaren ordez gasa erabiltzen den, bereziki isolatzaile moduan erabiltzen dena.

aerosol

1.  (fisika) (kimika)  izena · Airean edo gas ingurune batean suspentsioan dauden partikula solido edo likidoen multzoa; partikula horietako bakoitza.

2.  (aldaera)  izena · Esprai.

afinitate

1.  (kimika)  izena · Substantzia kimikoek beraien artean konbinatu eta konposatu kimikoak osatzeko propietatea.

2.  (matematika)  izena · Bi irudi geometrikoen arteko antzekotasun-erlazio lineal mota.

3.   izena · Antzekotasuna, kidetasuna.

4.  (biologia)  izena · Espezie batzuen jatorri filogenetiko komuna.

5.  (hizkuntzalaritza)  izena · Hizkuntza batzuek elkarrekin partekatzen duten jatorria, gramatika edo bestelako ezaugarrien multzoa.

agrokimika

1.  (kimika) (nekazaritza)  izena · Nekazaritzarako produktu kimikoak, hala nola ongarriak eta produktu fitosanitarioak, nola garatu eta ekoitzi ikertu egiten duen kimikaren adarra.

albo-erreakzio

1.  (kimika)  izena · Erreakzio kimiko nagusi batekin batera gertatzen den bigarren mailako erreakzio kimikoa.

alkalimetria

1.  (kimika)  izen · Lagin batean dagoen alkali edo base baten kontzentrazio edo kantitatearen kalkulatzeko teknika.

analisi kualitatibo

1.  (kimika)  izena · Substantzia edo material batean dauden elementu eta molekula kimikoen presentzia, horien kopuruari erreparatu gabe, ikertzen duen azterketa eta horren emaitza.

analito

1.  (kimika)  izena · Kimikoki aztergai den substantzia.

anioi

1.  (kimika) (fisika)  izena · Elektroiak jasotzeagatik karga elektriko negatiboa duen atomo edo molekula; karga elektriko negatiboko ioia.

atomikotasun

1.  (kimika)  izena · Molekula batean elementu kimiko bakoitzak duen atomo kopurua.

2.  (informatika)  izena · Datu-base batean transakzio edo prozesu-multzo batek bete beharreko baldintza, zeinaren arabera datu-basea koherentea izateko, prozesu guztiak burutu ezean, transakzioa deuseztatu behar den.

azido iodhidriko

1.  (kimika)  izena · Hidrogeno ioduroa uretan disolbatuz eskuratzen den azido gogorra.

balentzia

1.  (kimika)  izena · Elementu kimiko baten atomo batek beste atomo batekin partekatu dezakeen elektroi-kopuru handiena.

balentzia-elektroi

1.  (kimika)  izena · Balentzia-geruzan, hots, atomoaren azken elektroi geruzan, dauden elektroietako bakoitza.

balentzia-geruza

1.  (kimika)  izena · Atomo bateko azken elektroi-geruza, nongo elektroi-kopuruak beste atomo batzuekin lotzeko ahalmena baldintzatzen duen.

baliokidetza-puntu

1.  (kimika)  izena · Erreakzio kimiko bateko gaien arteko erlazio estekiometriko zehatza, gai horiek guztiz kontsumitzen dituena.

Beckmann termometro

1.  (kimika)  izena · Merkurio bolumen handiagoa duen termometroa, tenperatura aldaketa txikiak neurtzeko erabiltzen dena.

bero espezifiko

1.  (kimika)  izen · Substantzia edo gai baten masa-unitatearen tenperatura gradu bat gehitzeko aplikatu beharreko bero kantitatea.

bibalente

1.  (kimika)  adjektiboa · Biko balentzia kimikoa duena, eta beraz bi lotura kimiko izan ditzakeena.

2.  (logika)  adjektiboa · Egia eta faltsua balioak baino onartzen ez dituena.

delikueszente

1.  (kimika)  adjektiboa · Substantzia batez mintzatuz, airean dagoen hezetasuna xurgatu eta ondorioz desegin edo likido bihurtzen dena.

delikueszentzia

1.  (kimika)  izena · Substantzia batzuek airean dagoen hezatasuna xurgatu eta horren ondorioz desegin edo likido bihurtzeko duten propietatea.

desortzio

1.  (fisika) (kimika)  izena · Gai edo gorputz batean barneraturiko edo haren gainazalean itsatsiriko beste gai bateko partikulak askatzea.

dianioi

1.  (kimika)  izena · Bi karga elektriko negatibo dituen ioia.

diluitu

1.  (kimika)  aditza · Substantzia edo disoluzio bati, hura nahasteko disolbatzaile izeneko substantzia isurkaria bota.

disolbagarri

1.  (kimika)  izena · Konposatu kimiko bati buruz, disolbatzaile batekin nahastu eta hartan disolbatzeko duena.

disolbagarritasun

1.  (kimika)  izena · Disolbagarria denaren nolakotasuna, hots, disolbatzaile batekin nahastu eta harekin disoluzio bat osatzeko gaitasuna duen konposatu kimikoarena.

disolbatu

1.  (kimika)  aditza · Bi substantzia nahastu, disoluzio edo soluzio kimiko lortze aldera.

disolbatzaile

1.  (kimika)  izena · Solutu izeneko substantzia bat disolbatu eta harekin disoluzio bat osatzeko erabiltzen den gaia.

disoluzio

1.  (kimika)  izena · Bi substantzia kimikoren nahasketa homogeneoa, haietako bat likidoa izanik.

2.   izena · Desegitea, deuseztatzea.

efektu metagarri

1.  (kimika)  izena · Substantzia toxikoez mintzatuz, denbora luzean haien eraginpean izanda gertatzen den efektua.

ekuazio kimiko

1.  (kimika)  izena · Erreakzio kimiko batean sartzen diren erreaktiboak eta gauzatzen diren produktuak horien kopuruekin batera zehazten dituen adierazpena.

elektroi-bikote ez-lotzaile

1.  (kimika)  izena · Molekula poliatomiko batean, atomo bakoitzean lotura kobalentean parte hartzen ez duten balentzia-elektroi bikoteetako bakoitza.

elektroi-geruza

1.  (kimika)  izena · Bohr-en eredu atomikoan, atomoaren nukleoaren inguruan elektroiak kokatzen diren ingurune zirkularretako bakoitza, nukleoaren distantzia desberdinetara. .

elektroizale

1.  (kimika)  izena ·  adjektiboa · Erreakzio kimiko batean elektroi pare bat bereganatuz nukleozale deritzon beste espezie batekin lotura egiten duen espezie kimikoa.

elektroizaletasun

1.  (kimika)  izena · Espezie kimiko bat elektroizale izateko indarra, nukleozale batekin erreazkio azkarra egiteko abiaduran islatzen dena.

elektrolito

1.  (kimika)  izena · Disoluzio batean ioi askeetan banatzen den eta beraz elektrizitatea eroaten duen substantzia.

elektronegatibitate

1.  (kimika)  izena · Elektronegatibotasun.

elektronegatibotasun

1.  (kimika)  izena · Atomo batek beste batekin elkartu eta molekulak eratzean elektroiak erakartzeko joera eta ahalmena.

elektropositibitate

1.  (kimika)  izena · Elektropositibotasun.

elektropositibotasun

1.  (kimika)  izena · Molekulen osaketan, atomo batek elektroiak emateko joera edo ahalmena.

eliminazio-erreakzio

1.  (kimika)  izena · Kimika organikoan, bigarren erreaktibo baten eraginez erreaktibo batek atomoak galdu eta konposatu berri bat, lotura anitzarekin, sortzen duen erreakzio kimikoa.

energia-maila

1.  (kimika)  izena · Nukleoaren inguruko elektroi-geruzetako bakoitza, bereziki geruza horrek energia maila jakina izateari erreferentzia eginez, hainbat eta handiagoa nukleotik zenbat eta gehiago urrundu.

Erlenmeyer matraze

1.  (kimika)  izena · Kono moztu baten forma duen beirazko edo plastikozko ontzia, zilindro formako aho batekin, kimika eta fisikako laborategiko lanetan erabili ohi dena.

erreakzio exotermiko

1.  (kimika)  izena · Energia bero moduan askatzen duen erreakzio kimikoa.

espektrofotometro

1.  (kimika) (biologia)  izena · Soluzio batean dauden substantziak eta mikroorganismoen kopuruak zehazteko erabiltzen den gailua, hara igorritako argi-sorta baten xurgapenean oinarrituta.

estekiometria

1.  (kimika)  izena · Erreakzio kimiko bateko erreaktibo eta produktuen arteko erlazio kuantitatiboa.

2.  (kimika)  izena · Delako erlazioarekin loturiko kalkulua.

estekiometriko

1.  (kimika)  adjektiboa · Estekiometriari edo erreakzio bateko erreaktibo eta produktuen arteko erlazio kuantitatiboari dagokiona.

estekiometrikoki

1.  (kimika)  aditzondoa · Erlazio estekiometrikoaren, hots, erreakzio kimiko bateko erreaktibo eta produktuen arteko erlazio kuantitatibo zehatzaren arabera.

esterifikazio

1.  (kimika)  izena · Ester baten sintesi-prozesua, azido karboxiliko baten eta alkohol baten arteko erreakzio kimikoaren bitartez gertatzen dena.

gelaxka elektrolitiko

1.  (kimika)  izena · Upel elektrolitiko.

geruza elektroniko

1.  (kimika)  izena · Elektroi-geruza.

hartzidura

1.  (kimika)  izena · Karbono hidratoak, hala nola azukrea eta almidoiak, azido, alkohol eta karbono dioxido bihurtzen dituen prozesua, onddo, legami eta bakteria jakinen eraginez oxigenorik gabeko ingurunean.

hauspeaketa

1.  (kimika)  izena · Disoluzio batean hauspeatu edo solido bat eskuratzeko prozesua eta horen ondorioa.

hauspeakin

1.  (kimika)  izena · Disoluzio batean erreakzio kimiko edo prozesu fisiko baten ondorioz sortzen den gai solidoa.

hauspeatu

1.  (kimika)  aditza · Disoluzio batean gai solido bat sortu, erreakzio kimiko edo prozesu fisiko baten ondorioz.

ingurune

1.   izena · Zerbait inguratzen duen eremua.

2.   izena · Giza eta gizarte fenomeno bat eragiten duten faktore sozial, ekonomiko eta kulturalen multzoa.

3.  (biologia) (kimika)  izena · Fenomeno kimiko edo biologiko bat garatzen den kanpoko kondizio edo faktoreen multzoa.

4.  (matematika)  izena · Puntu bat eta horren inguruan dagoen multzo ireki bat biltzen dituen espazioaren zatia.

ioi

1.  (kimika) (kimika)  izena · Elektroiak jaso edo emateagatik karga elektrikoa duen atomo edo molekula

ioi aske

1.  (kimika)  izena · Beste atomo edo molekula bati loturik ez dagoen ioia.

ioi monoatomiko

1.  (kimika)  izena · Atomo bakar batetik eratorritako ioia; elektroiak eman edo jaso egiten dituen atomoa.

ioi poliatomiko

1.  (kimika)  izena · Bi atomok edo gehiagok osaturiko ioia; molekula poliatomiko batetik eratorritako ioia.

ionizazio

1.  (fisika) (kimika)  izena · Ioiak, hots, elektroiak jaso edo emateagatik karga elektrikoa duten atomo edo molekulak, sortzeko prozesu kimiko edo fisikoa.

isotopo

1.  (kimika)  izena · Nukleoan protoi kopuru berdina baino neutroi kopuru ezberdina dituzten elementu kimiko baten aldaeretako bakoitza.

karbonoaren ziklo

1.  (kimika) (biologia)  izena · Karbonoak, gehienetan beste elementu batzuekiko konposatu kimiko eran, naturan nahiz gizakiaren eraginez jarraitzen dituen egoera eta prozesu kimiko nahiz biologikoen multzoa.

katioi

1.  (kimika) (fisika)  izena · Elektroiak emateagatik karga elektriko positiboa duen atomo edo molekula; karga elektriko positiboko ioia.

kimika analitiko

1.  (kimika)  izena · Substantzia edo materialen osaera kimikoa ikertzen duen kimikaren arloa, arlo horretako teknika-multzoarekin batera.

kimika organiko

1.  (kimika)  izena · Karbono osagai gisa duten substantzia kimikoak aztertzen dituen kimikaren adarra.

kimiko

1.  (kimika)  adjektiboa · Kimikakoa, kimikari dagokiona.

kimisortzio

1.  (fisika) (kimika)  izena · Erreakzio kimiko bat eragiten duen adsortzioa.

koagulazio

1.  (kimika) (medikuntza)  izen · Odola edo beste koloide batean, gas- edo likido-fasetik gel edo gai likatsua bereiztea, odolaren kasua hemorragia geldiaraztea helburu duena.

koktel efektu

1.  (kimika)  izena · Bereziki substantzia toxikoez mintzatuz, haietako batzuen eraginpean izanda sortzen den baterako efektua, bereziki banakako eraginpean baino handiagoa dela adierazteko.

konfigurazio elektroniko

1.  (kimika)  izena · Atomo edo molekula bateko elektroiak orbitaletan zehar banatzeko modua.

konposatu ioniko

1.  (kimika)  izena · Lotura ionikoz eraturiko konposatu kimikoa.

konposatu kimiko

1.  (kimika)  izen · Bi elementu kimiko edo gehiago kimikoki bateratzean (ez soilik nahastean) sortzen den substantzia.

konposatu organiko

1.  (kimika)  izena · Bere osaeran karbonoa duen konposatu kimikoa.

kontzentrazio molar

1.  (kimika)  izena · Molartasun.

kopolimerizazio

1.  (kimika)  izena · Kopolimeroak eratzeko prozesua, monomero mota bi edo gehiago elkarrekin lotuz.

kopolimero

1.  (kimika)  izena · Monomero mota bi edo gehiago elkarrekin lotuz eratzen den polimeroa.

kristalizatu

1.  (kimika)  aditza · Substantzia edo konposatu kimiko kristal-forma hartu.

kristalizazio

1.  (kimika)  izena · Substantzia edo konposatu kimiko batek kristal-forma hartzeko prozesua.

kristalizazio zatikatu

1.  (kimika)  izena · Disoluzio kimiko bateko solutuak fase desberdinetan kristalizatzeko prozesua, solutu haien disolbagarritasun desberdinen ondorioz haietako bakoitzak kristalizatzeko behar dituzten tenperatur

kristalizazio-ur

1.  (kimika)  izena · Kristalizatutako subtantziek bere barnean proportzio zehatzetan duten ura.

Lavoisier-en lege

1.  (kimika)  izena · Masaren kontserbazio-lege.

lotura bakun

1.  (kimika)  izena · Lotura kobalenteen artean, elektroi-bikote bakar bat partekatuz gertatzen dena.

maila energetiko

1.  (kimika)  izena · Energia-maila.

makromolekula

1.  (kimika)  izena · Molekula oso handia, milaka atomok osaturikoa, maiz monomoero edo molekula txikien multzokatzearen ondorioz sortua.

masaren kontserbazio-lege

1.  (kimika)  izena · Sistema isolatu batean garatzen den erreakzio kimiko arrunt batean, erreaktiboen masa eta produktuen masa berdinak direla baieztatzen duen lege zientifikoa.

materia inorganiko

1.  (kimika)  izen · Izaki bizidunen prozesu biologikoen ondorioz eratortzen ez den materia, eta prozesu fisiko-kimiko hutsez eraldatzen dena.

materiaren kontserbazio-lege

1.  (kimika)  izena · Masaren kontserbazio-lege.

matraze

1.  (kimika)  izena · Ipurdi zabaleko eta aho estuko beirazko edo plastikozko ontzia, kimika eta fisikako laborategiko lanetan maiz erabiltzen dena.

molalitate

1.  (kimika)  izena · Molaltasun.

molaltasun

1.  (kimika)  izena · Disoluzio kimiko batean, disolbatzaile kilo bakoitzeko dagoen solutu-mol kopurua.

molaritate

1.  (kimika)  izena · Molartasun.

molartasun

1.  (kimika)  izena · Disoluzio batean, disoluzio-litro bakoitzeko dagoen solutuaren mol kopurua.

molekula

1.  (kimika)  izena · Bi atomok edo gehiagok osaturiko substantzia edo entitate kimikoa, egonkorra eta elektrikoki neutroa.

2.  (kimika)  izena · Substantzia kimiko homogeno eta egonkor baten zatikirik txikiena.

molekula diatomiko

1.  (kimika)  izena · Bi atomoz osaturiko molekula.

molekula homonuklear

1.  (kimika)  izena · Elementu kimiko bakar batez osaturiko molekula.

molekula kobalente

1.  (kimika)  izena · Lotura kobalentez eratutrako molekula kimikoa.

molekula monoatomiko

1.  (kimika)  izena · Molekula substantzia egonkor baten zatikirik txikien gisa ulertuz, atomo bakar batez osaturiko molekula, hala nola gas nobleetako bakoitzak osatzen duena.

molekula poliatomiko

1.  (kimika)  izena · Molekula substantzia egonkor baten zatikirik txikien gisa ulertuz, bi atomok edo gehiagok osatzen duten molekula.

molekula tetratomiko

1.  (kimika)  izena · Lau atomoz osaturiko molekula.

molekula triatomiko

1.  (kimika)  izena · Hiru atomoz osaturiko molekula.

nukleozale

1.  (kimika)  izena ·  adjektiboa · Erreakzio kimiko batean elektroi bat emanez elektroizale deritzonarekin lotura egiten duen espezie kimikoa.

patroi-disoluzio

1.  (kimika)  izena · Substantzia baten kontzentrazio jakin, zehatz eta egonkorra duen disoluzio kimikoa.

petrolio

1.  (kimika)  izena · Olio itxurako substantzia naturala, gehienetan lur azpian aurkitzen dena eta hidrokarburoz osatua eta erregaiak, plastikoak eta bestelako produktuak ekoizteko lehengai gisa erabiltzen dena.

polimerizazio

1.  (kimika)  izena · Polimeroak eratzeko prozesua, monomero izeneko molekula sinpleak lotuz.

polimero

1.  (kimika)  izena · Konposatu kimiko makromolekularra, monomero izeneko molekula berdina behin eta berriz lotuz eratzen dena.

silikato

1.  (kimika)  izena · Silizioz eta oxigenoz osaturiko anioia.

2.  (kimika)  izena · Delako anioi batetik eratorritako gatza.

3.  (geologia)  izena · Silizio-oxigeno tetraedroa oinarri duen mineral mota, lurrazalean arruntena dena.

soluzio

1.   izena · Arazo edo auzi bati bukaera emateko moldea.

2.  (matematika)  izena · Problema matematiko baten ebazpena; ebazpen horren azken emaitza.

3.  (kimika)  izena · Bi likidoren nahasketa.

sortzio

1.  (fisika) (kimika)  izena · Adsortzio, absortzio edo kideko fenomeno fisiko-kimikoetako bakoitza.

sutauts

1.  (kimika)  izen · Sufre, ikatz eta beste osagai kimikoekin egindako gai sukoi eta lehergarria, su-armetan, piroteknian eta lehergailuak egiteko erabiltzen dena.

termoegonkor

1.  (fisika) (kimika)  adjektiboa · Gai batez montzatuz, tenperatura garaietan urtu, disolbatu, higatu edo orokorrean hasierako propietate kimiko nahiz fisikoak galtzen ez dituena.

upel elektrolitiko

1.  (kimika) (teknologia)  izena · Bi elektrodoz eta tarteko ontzi batez osaturiko gailua, energia elektrikoaz ontziko elektrolitoaren anioiak anodora eta katioiak katodora bideratuz haietan erreakzio kimikoa eragiten duena.

ur

1.   izena · Isurkari edo likido koloregabe, usaingabe eta zaporegabea, Lurrean oso ugaria, itsasoak, aintzirak eta ibaiak osatuz eta bizitzarako osagai funtsezkoa dena.

2.  (kimika)  izena · Bi atomo hidrogenoz eta atomo bat oxigenoz osaturiko konposatu kimikoa.

3.  (pluralean)  izena · Urez osaturiko eremua.

4.   izena · Fruitu edo landare batetik ateratako zukua.

5.   izena · Landare, hazi edo fruitu batzuen egoskina.

ur ama

1.  (pluralean) (kimika)  izena · Disoluzio batean solutua kristalizatuta geratzen den likidoa.

ur astun

1.  (kimika)  izena · Uraren pareko konposatu kimikoa, uraren bi hidrogeno atomoen ordez, bi deuterio isotopo dituena.

ur desionizatu

1.  (kimika)  izena · Katioirik eta anioirik gabeko ura, ur destilatutik gertukoa baina hark ez bezala elementu neutroak izan ditzakeena..

ur oxigenatu

1.  (kimika)  izena · Bi atomo hidrogenoz eta bi atomo oxigenoz osaturiko konposatu kimikoa, itxuraz uraren oso antzekoa, oso oxidatzailea eta nahiko ezegonkorra dena.

ur-disoluzio

1.  (kimika)  izena · Konposatu kimiko bat uretan disolbatuz lortzen den disoluzio kimikoa.

uranio

1.  (kimika) Elementi kimiko metaliko eta erradioaktiboa, aktinidoen seriekoa eta 92 zenbaki atomikoa duena, industria nuklearrean energia-iturri gisa erabiltzen da besteka beste.

zelda elektrolitiko

1.  (kimika)  izena · Upel elektrolitiko.

zeluloide

1.  (kimika)  izena · Zelulosatik ekoizten den plastikozko gaia, gehienetan xingola eran, pelikula fotografiko eta zinematografiko gisa erabiltzen dena.

2.  (argazkilaritza) (zinema)  izena · Delako pelikula.

zenbaki esteriko

1.  (kimika)  izena · Molekula bateko atomo batez mintzatuz, balentzia-geruzako elektroi-bikote bakarti edo ez-lotzaileen kopurua gehi elektro-bikote lotzaileen kopurua.

zilar metaliko

1.  (kimika)  izena · Zilar puru edo garbia, zilarra osagai den beste konposatu edo mineraletatik kimikoki erauzia.

Artikulurik faltan botatzen al duzu?

Osatu ezazu hurrengo galdetegia, zure eskaera lehenbailehen argitaratzen saiatuko gara


logo
gizapedia.org
Ausazko hitza